The Carolingian Policy towards the White Serbs in the late VIIIth and the IXth Century
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The article explores the Slavic policy of Charlemagne and his descendants in the Middle Elbe basin. The main Frankish goals in this sphere of foreign relations were determined, and a periodization of the policy was provided. The author examined the Carolingian diplomatic and military actions towards the principalities of the White Serbs who inhabited the above-mentioned territory. The study focuses on the episodes of the Frankish-Sorbian collaboration and confrontation between 789 and 899, with analysing their international context, discussing their preconditions and results as well as clarifying the course of events.
The author traces the evolution of the Carolingian policy from the military alliance with the high princes of White Serbia in 789–805 to direct interaction with leaders of individual clans and creation of a fortified borderland on the Saale river in 806–840, followed by its administrative centralization and partial entrusting of the frontier affairs to the dukes of the Sorbian March in 841–858. It was demonstrated that until 858 the majority of the Sorbian political elite, with the exception of the Dalaminzi, tended to continue their collaboration with the Carolingians expressed in providing the military and logistical support for the Frankish campaigns, while the contemporary wars between the Franks and White Serbs were of short-term, sometimes local character. The author revealed their partial correlation with years of crop failure as well as the cases of the Carolingian troops marching through the Middle Elbe basin. Specific conflicts were linked with the transformation of the Sorbian frontier and internal struggle in the Frankish empire.
Subsequently, the paper considers the political circumstances of the rise of the anti-Frankish orientation among the White Serbs. It was concluded that this change occurred in 858, undermined the safety of the Sorbian March and Thuringia, was accompanied with the Sorbian cooperation with the Dalaminzi & Czechs, and later on, led to the White Serbia becoming a part of Great Moravia. According to the author, the East-Frankish response initially included an attempt of gradual expansion of the Sorbian March into the Slavic lands between the Elbe & Saale. However, after its failure in the 880s – early 890s in course of the rivalry with Great Moravia, the Carolingians had to return to the older type of friendly relations with the White Serbs.
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
References
Pertz, G. H. & Kurze, F. (eds.) (1895). Annales qui dicuntur Einhardi. In Annales regni Francorum inde a. 741 usque ad 829, qui dicuntur Annales Laurissenses maiores et Einhardi. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.). p. 3 115. [In Latin].
Pertz, G. H. & Kurze, F. (eds.) (1895). Annales regni Francorum (Annales Laurissenses maiores). In Annales regni Francorum inde a. 741 usque ad 829, qui dicuntur Annales Laurissenses maiores et Einhardi. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.). p. 2 178. [In Latin].
Jenkins, R. (ed.) (2016). Constantine Porphyrogenitus. De administrando imperio: A Commentary. Washington D. C.: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. [In English].
Dvornik, F. (1956). The Slavs: Their Early History and Civilization. Boston: American Academy of Arts and Sciences. [In English].
Vatseba, R. M. (2022). The Rise of the White Serbia in the Light of the Merovingians’ Thuringia Policy. Problems of World History: Scientific Journal. 17. p. 42 84. [In Ukrainian].
Nalepa, J. (1953). Wyprawa Franków na Wieletów w 789 r. Slavia Antiqua. 4. p. 210 230. [In Polish].
Pertz, G. H. & Waitz, G. (eds.) (1911). Einhardi Vita Karoli Magni. Hannoverae et Lipsiae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.) [In Latin].
Hardt, M. (2020). The Merovingians, the Avars, and the Slavs. In Effros, B. and Moreira, I. (eds.) The Oxford Handbook of the Merovingian World. New York: Oxford University Press. p. 424-441. [In English].
Strzelczyk, J. (1976). Słowianie i Germanie w Niemczech środkowych we wczesnym średniowieczu. Poznań: UAM. [In Polish].
Brachmann, H. (1978). Slawische Stämme an Elbe und Saale: zu ihrer Geschichte und Kultur im 6. bis 10. Jh., auf Grund archäologischer Quellen. Berlin: Akademie-Verlag. [In German].
Dušek, S. (1983). Geschichte und Kultur der Slawen in Thüringen. Weimar: Museum für Ur- und Frühgeschichte Thüringens. [In German].
Kälble, M. (2009). Ethnogenese und Herzogtum Thüringen im Frankenreich (6. 9. Jahrhundert). In Castritius, H., Geuenich, D. and Werner, M. (eds.) Die Frühzeit der Thüringer. Berlin-New York: De Gruyter. p. 329 414. [In German].
Krusch, B. (ed.) (1888). Chronicarum quae dicuntur Fredegarii Scholastici libri IV cum Continuationibus. In MGH. SS rer. Merov. 2. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 1 194. [In Latin].
Fritze, W. (1979). Zur Bedeutung der Awaren für die slawische Ausdehnungsbewegung im frühen Mittelalter. Zeitschrift für Ostforschung. 28 (3). p. 498 545. [In German].
Bogusławski, W. J. (1861). Rys dziejów serbo-łużyckich. Petersburg: Druk Jozafata Ohryzki. [In Polish].
Brankačk, J. & Mětšk, F. (1974). Geschichte der Sorben. 1. Von den Anfängen bis 1789. Bautzen: Domowina-Verlag. [In German].
Schulze, E. O. (1896). Die Kolonisierung und Germanisierung der Gebiete zwischen Saale und Elbe. Leipzig: bei S. Hirzel. [In German].
Widajewicz, J. (1948). Serbowie nadłabscy. Kraków: L. Anczyc i Sp. [In Polish].
Szrejter, A. (2014). Pod pogańskim sztandarem. Dzieje tysiąca wojen Słowian połabskich od VII do XII wieku. Warszawa: Instytut Wydawniczy ERICA. [In Polish].
Třeštík, D. (2009). Powstanie Wielkich Moraw. Morawianie, Czesi i Europa Środkowa w latach 791 871. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. [In Polish].
Labuda, G. (1971). Marchie Niemieckie na pograniczu Słowiańskim w VIII–XII wieku. In Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny zachodniej. 3. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie. p. 91 175. [In Polish].
Hardt, M. (2001). Hesse, Elbe, Saale and the Frontiers of the Carolingian Empire. In Pohl, W., Wood, I. and Reimitz, H. (eds.) The Transformation of Frontiers. Leiden: Brill. p. 219 232. [In English].
Fritze, W. H. (1982). Grossmähren und die Slawen an Elbe und Ostsee. In Frühzeit zwischen Ostsee und Donau: ausgewählte Beiträge zum geschichtlichen Werden im östlichen Mitteleuropa vom 6. bis zum 13. Jahrhundert. Berlin: Duncker & Humblot. p. 100 110. [In German].
Hanewinkel, Ch. (2004). Die politische Bedeutung der Elbslawen im Hinblick auf die Herrschaftsveränderungen im ostfränkischen Reich und in Sachsen von 887–936: Politische Skizzen zu den östlichen Nachbarn im 9. und 10. Jahrhundert: Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Philosophischen Fakultät der Westfälischen Wilhelms-Universität zu Münster. [Online] Available from: https://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:hbz:6-86629460389 [In German].
Rossignol, S. (2018). Les Daleminciens face aux Francs. Conflits, tribut et structures sociales (IXe–XIe siècle). In Keller, R. and Sarti, L. (eds.) Pillages, tributs, captifs. Prédation et societies de l’Antiquité tardive au haut Moyen Âge. Paris: Éditions de la Sorbonne. p. 139 160. [In French].
Collins, R. (1998). Charlemagne. Toronto: University of Toronto Press. [In English].
McKitterick, R. (2013). Królestwa Karolingów 751–987. Władza – konflikty – kultura. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [In Polish].
McKitterick, R. (2008). Charlemagne: The Formation of a European Identity. New York: Cambridge University Press. [In English].
Goldberg, E. J. (2006). Struggle for Empire: Kingship and Conflict under Louis the German, 817–876. Ithaca and London: Cornell University Press. [In English].
Costambeys, M., Innes, M. & MacLean, S. (2011). The Carolingian World. New York: Cambridge University Press. [In English].
Nelson, J. L. (2021). King and Emperor. A New Life of Charlemagne. Oakland: University of California Press. [In English].
Ronin, V. K. (1984). O «vlasti» Karla Velikogo nad slavjanami [On Charlemagne’s “authority” among the Slavs]. Sovetskoe slavjanovedenie [Soviet Slavic studies]. 1. p. 33 45. [In Russian].
de Simson, B. (ed.) (1905). Annales Mettenses Priores. Hannoverae et Lipsiae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.) [In Latin].
Sieniawski, K. E. (1881). Pogląd na dzieje Słowian zachodnio-północnych między Łabą (Elbą) a granicami dawnej Polski od czasu wystąpienia ich na widownię dziejową aż do utraty politycznego bytu i znamion narodowych. Gniezno: J. B. Lange. [In Polish].
Pertz, G. H. & Kurze, F. (eds.) (1891). Annales Fuldenses. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.) [In Latin].
Nalepa, J. (1998). Z problematyki Słowiańszczyzny plemiennej nad Łabą środkową i Hawelą – głównie w czasach Karola Wielkiego. Slavia Occidentalis. 55. p. 69 91. [In Polish].
Ludat, H. (1971). An Elbe und Oder um das Jahr 1000. Skizzen zur Politik des Ottonenreiches und der slavischen Mächte in Mitteleuropa. Köln-Wien: Böhlau-Verlag. [In German].
Dralle, L. (1980). Slavische Herrschaft zwischen mittlerer Elbe und Oder vom 8. bis 10. Jahrhundert. Slavia Antiqua. 27. p. 43 64. [In German].
Sułowski, Z. (1960). Słowiańskie organizacje polityczne nad Bałtykiem. Roczniki Historyczne. 26. p. 55 88. [In Polish].
Sułowski, Z. (1981). Sporne problemy dziejów związku Wieletów-Luciców. In Strzelczyk, J. (ed.) Słowiańszczyzna Połabska między Niemcami a Polską. Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej przez Instytut Historii UAM w dniach 28 29 IV 1980 r. Poznań: Wydawnictwo naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. p. 155 165. [In Polish].
Sułowski, Z. (1963). Geneza i upadek państwa Wieletów-Luciców. Kwartalnik Historyczny. 70. p. 325 340. [In Polish].
Labuda, G. (1980). Civitas Dragaviti. Zu den frӓnkisch-slavischen Beziehungen am Ende des 8. Jahrhunderts. In Grothusen, K.-D. and Zernack, K. (eds.) Europa Slavica – Europa Orientalis. Festschrift für Herbert Ludat zum 70. Geburtstag. Berlin: Duncker & Humblot. p. 87 98. [In German].
Leciejewicz, L. (1989). Słowianie zachodni. Z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [In Polish].
Strzelczyk, J. (1998). Połabszczyzna zapomniana. Część III: Drogowit, czyli z kim wojował Karol Wielki? Przegląd Zachodniopomorski. 13 (42). p. 9 32. [In Polish].
Rud’, M. O. (2011). Etnopolitychni protsesy u Polab’i u VI–VIII st. [Ethnopolitical processes in Polabia in VI–VIII centuries]. Bulletin of Taras Shevchenko National University of Kyiv. History. 106. p. 48 51. [In Ukrainian].
Sochacki, J. (2006). Związek Lucicki – między Polską a cesarstwem do 1002 r. Slavia Antiqua. 47. p. 17 48. [In Polish].
Babij, P. (2017). Wojskowość Słowian Połabskich. 1. Wrocław: Wydawnictwo Chronicon. (Wrocławskie Studia z Historii Wojskowości 5). [In Polish].
Łowmiański, H. (1973). Początki Polski: z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e. 5. Warszawa: PWN. [In Polish].
Hellmann, M. (1960). Grundzüge der Verfassungsstruktur der Liutizen. In Ludat, H. (ed.) Siedlung und Verfassung der Slawen zwischen Elbe, Saale und Oder. Giessen: Wilhelm Schmitz Verlag. p. 103 113. [In German].
Dralle, L. (1981). Slaven an Havel und Spree: Studien zur Geschichte des hevellisch-wilzischen Fürstentums (6. bis 10. Jahrhundert). Berlin: Duncker & Humblot. [In German].
Myśliński, K. (1981). Zagadnienie roli ziem nad Hawelą i Sprewą jako politycznego ośrodka plemion wieleckich w okresie VIII X wieku. In Strzelczyk, J. (ed.) Słowiańszczyzna Połabska między Niemcami a Polską. Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej przez Instytut Historii UAM w dniach 28 29 IV 1980 r. Poznań: Wydawnictwo naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. p. 133 153. [In Polish].
Strzelczyk, J. (1983). Rewizja dziejów Wieletów-Luciców. Studia Historica Slavo-Germanica. 11. p. 117 132. [In Polish].
Vatseba, R. M. (2018). The 7th–9th century ethnocultural structure of Slavic Polabya & the influence of borderlands on state formation processes. Zaporizhzhia Historical Review. 1 (51). p. 383 395. [In Ukrainian].
Vatseba, R. (2021). Charlemagne and the Veleti Slavs: Reconstructing the Campaign of 789. Frühmittelalterliche Studien. 55. p. 89 113. [In English].
Pertz, G. H. (ed.) (1826). Fragmentum annalium Chesnii. In MGH. SS. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 34. [In Latin].
Pertz, G. H. (ed.) (1826). Annales Laureshamenses. In MGH. SS. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 22 39. [In Latin].
Pertz, G. H. (ed.) (1826). Annales Nazariani. In MGH. SS. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 23 44. [In Latin].
Pertz, G. H. (ed.) (1826). Annales Sancti Amandi. In MGH. SS. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 6 14. [In Latin].
Mühlbacher, E. (ed.) (1906). Diplomata Caroli Magni. № 129. In MGH. Diplomata Karolinorum. 1. Pippini, Carlomanni, Caroli Magni diplomata. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 179 180. [In Latin].
Pertz, G. H. (ed.) (1826). Annales Alamannici. In MGH. SS. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii aulici Hahniani. p. 22 60. [In Latin].
Pertz, G. H. (ed.) (1826). Annales Guelferbytani. In MGH. SS. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 23 46. [In Latin].
Pertz, G. H. (ed.) (1826). Chronicon Moissiacense. In MGH. SS. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 280 313. [In Latin].
Prinz, F. (2015). Niemcy – narodziny państwa: Celtowie, Rzymianie, Germanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [In Polish].
Godłowski, K. (1981). Problem chronologii początków osadnictwa słowiańskiego na ziemiach połabskich w świetle archeologii. In Strzelczyk, J. (ed.) Słowiańszczyzna Połabska między Niemcami a Polską. Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej przez Instytut Historii UAM w dniach 28 29 IV 1980 r. Poznań: Wydawnictwo naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. p. 35 50. [In Polish].
Bathe, M. (1940). Die Sicherung der Reichsgrenze an der Mittelelbe durch Karl den Großen. Sachsen und Anhalt: Jahrbuch der Landesgeschichtlichen Forschungsstelle für die Provinz Sachsen und für Anhalt. 16. p. 1 44. [In German].
Grimm, P. (1960). Archäologische Beiträge zur Siedlungs- und Verfassungsgeschichte der Slawen im Elb-Saalegebiet. In Ludat, H. (ed.) Siedlung und Verfassung der Slawen zwischen Elbe, Saale und Oder. Giessen: Wilhelm Schmitz Verlag. p. 15 26. [In German].
McKitterick, R. (2004). History and Memory in the Carolingian World. Cambridge: Cambridge University Press. [In English].
Hen, Yi. (2000). The Annals of Metz and the Merovingian past. In Hen, Yi. and Innes, M. (ed.) The Uses of the Past in the Early Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press. p. 175 190. [In English].
Voitovych, L. V. (2009). “Bavars’kyi heohraf”: sproba etnolokalizatsii naselennia Central’no-Skhidnoi Yevropy IX st. [“Geographus Bavarus”: an attempt of ethnolocalization of population of the 9th century Central and Eastern Europe]. Ukrainskyi istorychnyi zhurnal [Ukrainian Historical Journal]. 5. p. 12 34. [In Ukrainian].
Descriptio civitatum et regionum ad septentrionalem plagam Danubii. In Bayerische Staatsbibliothek. Clm 560. fol. 149 v. 150 r. [Online] Available from: http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00079145/image_320 [In Latin].
Pertz, G. H. (ed.) (1826). Annales Tiliani. In MGH. SS. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 219 224. [In Latin].
Waitz, G. (ed.) (1881). Annales Maximiniani. In MGH. SS. 13. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 19 25. [In Latin].
Kurze, F. (ed.) (1890). Reginonis Chronicon. In Reginonis abbatis Prumiensis Chronicon cum continuatione Treverensi. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.). p. 1 153. [In Latin].
Giese, M. (ed.) (2004). Annales Quedlinburgenses. Hannover: Hahnsche Buchhandlung. (MGH. SS rer. Germ. 72). [In Latin].
Nass, K. (ed.) (2006). Annalista Saxo. Hannoverae: Hahnsche Buchhandlung. (MGH. SS 37). [In Latin].
Boretius, A. (ed.) (1883). Karoli ad Ghaerbaldum episcopum epistola. In MGH. Capitularia regum Francorum. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. № 124. p. 244 246. [In Latin].
Waitz, G. (ed.) (1881). Annales Sithienses. In MGH. SS. 13. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 34 38. [In Latin].
Waitz, G. (ed.) (1878). Historia Langobardorum codicis Gothani. In MGH. Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum saec. VI–IX. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 7 11. [In Latin].
Bretholz, B. (ed.) (1923). Cosmae Pragensis Chronica Boemorum. Berlin: Weidmannsche Buchhandlung. (MGH. SS. rer. Germ. Nova series 2). [In Latin].
Boretius, A. (ed.) (1883). Capitulare Missorum in Theodonis villa datum secundum, generale. In MGH. Capitularia regum Francorum. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. № 44. p. 122 126. [In Latin].
Mühlbacher, E. (ed.) (1906). Diplomata Caroli Magni. № 293. In MGH. Diplomata Karolinorum. 1. Pippini, Carlomanni, Caroli Magni diplomata. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 436 438. [In Latin].
Boretius, A. (ed.) (1883). Divisio regnorum. In MGH. Capitularia regum Francorum. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. № 45. p. 126 130. [In Latin].
Bogusławski, W. (1892). Dzieje Słowiańszczyzny północno-zachodniej do połowy XIII w. 3. Poznań: Druk Dziennika Poznańskiego. [In Polish].
Verbruggen, J. F. (1997). The Art of Warfare in Western Europe during the Middle Ages from the Eighth Century to 1340. Woodbridge: The Boydell Press. [In English].
Close, F. (2010). Les Annales Maximiniani, un récit original de l’ascension des Carolingiens. Bibliothèque de l’école des chartes. 168. p. 303 325. [In French].
Boretius, A. (ed.) (1883). Capitula de causis diversis. In MGH. Capitularia regum Francorum. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. № 49. p. 135 136. [In Latin].
Gracianskij, N. (1945). Karl Velikij i slavjane [Charlemagne and the Slavs]. Istoricheskij zhurnal [Historical journal]. 3. p. 21 27. [In Russian].
Bethmann, L. C. (ed.) (1844). Chronica domni Sigeberti Gemblacensis monachi. In MGH. SS. 6. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 300 374. [In Latin].
Szafarzyk, P. (2003). Słowiańskie starożytności. Poznań: Wyd. PTPN. [In Polish].
Bogusławski, W. (1889). Dzieje Słowiańszczyzny północno-zachodniej do połowy XIII w. 2. Poznań: Druk Dziennika Poznańskiego. [In Polish].
Niederle, L. (1919). Slovanské starožitnosti. 3. Původ a počatky Slovanů západních. Praha: Brusník & Kohout. [In Czech].
Helbig, H. (1960). Die slawische Siedlung im sorbischen Gebiet. In Ludat, H. (ed.) Siedlung und Verfassung der Slawen zwischen Elbe, Saale und Oder. Giessen: Wilhelm Schmitz Verlag. p. 27 64. [In German].
Melleno, D. (2017). Between Borders. Franks, Danes, and Abodrites in the trans Elben World up to 827. Early Medieval Europe. 25 (3). p. 359 385. [In English].
Bachrach, B. S. (2013). Charlemagne’s early campaigns (768 777): a diplomatic and military analysis. Leiden & Boston: Brill. [In English].
Vatseba, R. (2018). The political system of Sorbian principalities between the Elbe and Saale rivers in the 9th and early 10th century. Problems of Slavonic Studies. 67. p. 81 103. [In Ukrainian].
Waitz, G. (ed.) (1883). Annales Bertiniani. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.) [In Latin].
Henning, J. (2005). Civilization versus Barbarians? Fortification Techniques and Politics in Carolingian and Ottonian Borderlands. In Curta, F. (ed.) Borders, Barriers, and Ethnogenesis: Frontiers in Late Antiquity and the Middle Ages. Turnhout: Brepols Publishers. p. 23 34. [In English].
Pertz, G. H. (ed.) (1826). Annales Laurissenses minores. In MGH. SS. 1. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 114 123. [In Latin].
Pertz, G. H. (ed.) (1829). Thegani Vita Hludowici imperatoris. In MGH. SS. 2. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 585 604. [In Latin].
Wolfram, H. (2001). The Creation of the Carolingian Frontier-System C. 800. In Pohl, W., Wood, I. and Reimitz, H. (eds.) The Transformation of Frontiers. Leiden: Brill. p. 233 245. [In English].
Tyszkiewicz, L. A. (1981). Podziały plemienne i problem jedności słowian serbo-łużyckich. In Strzelczyk, J. (ed.) Słowiańszczyzna Połabska między Niemcami a Polską. Materiały z konferencji naukowej, zorganizowanej przez Instytut Historii UAM w dniach 28 29 IV 1980 r. Poznań: Wydawnictwo naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. p. 109 131. [In Polish].
Aimoini monachi, qui antea Annonii nomine editus est. (1567). Historiæ Francorum Lib. V. Cum indice copiossimo, qui etiam locorum communium ac epitomes vicem supplet. Parisiis: Wechel. [In Latin].
Pertz, G. H. (ed.) (1829). Vita Hludowici imperatoris. MGH. SS. 2. Hannoverae: Impensis Bibliopolii avlici Hahniani. p. 604 648. [In Latin].
Müller, E. (ed.) (1907). Nithardi Historiarum libri IIII. Hannoverae et Lipsiae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.) [In Latin].
Nelson, J. L. (ed.) (1991). The annals of St-Bertin. Manchester and New York: Manchester University Press. (Ninth-century histories 1). [In English].
Reuter, T. (ed.) (1992). The Annals of Fulda. Manchester and New York: Manchester University Press. (Ninth-century histories 2). [In English].
Sochacki, J. (2016). Niemcy. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie. (Początki państw). [In Polish].
Epperlein, S. (1985). Die Kämpfe zwischen Slawen, Franken und Sachsen und die fränkische Eroberungspolitik. In Herrmann, J. (ed.) Die Slawen in Deutschland. Geschichte und Kultur der slawischen Stämme westlich von Oder und Neiße vom 6. bis 12. Jahrhundert. Berlin: Akademie-Verlag. p. 326 333. [In German].
Łowmiański, H. (1967). Początki Polski: z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e. 3. Warszawa: PWN. [In Polish].
Labuda, G. (ed.) (1999). Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych. Poznań: Wydawnictwo PTPN & Wydawnictwo SORUS. [In Polish].
von Sickel, Th. (ed.) (1888). Diplomata Ottonis II. № 193. In MGH. Diplomatum Regum et Imperatorum Germaniae. 2. Ottonis II. et III. diplomata. Pars prior. Ottonis II. diplomata. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 220 221. [In Latin].
von Sickel, Th. (ed.) (1879 1884). Diplomata Ottonis I. № 65. In MGH. Diplomatum Regum et Imperatorum Germaniae. 1. Conradi I. Heinrici I. et Ottonis I. diplomata. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 146. [In Latin].
von Sickel, Th. (ed.) (1879–1884). Diplomata Ottonis I. № 231. In MGH. Diplomatum Regum et Imperatorum Germaniae. 1. Conradi I. Heinrici I. et Ottonis I. diplomata. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 316 317. [In Latin].
von Sickel, Th. (ed.) (1888). Diplomata Ottonis II. № 30. In MGH. Diplomatum Regum et Imperatorum Germaniae. 2. Ottonis II. et III. diplomata. Pars prior. Ottonis II. diplomata. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. p. 39 40. [In Latin].
Riché, P. (1997). Karolingowie: ród który stworzył Europę. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen. [In Polish].
Maclean, S. (ed.) (2009). Regino of Prüm’s Chronicle. In History and politics in late Carolingian and Ottonian Europe: The Chronicle of Regino of Prüm and Adalbert of Magdeburg. Manchester and New York: Manchester University Press. p. 61 231. [In English].
Sanchuk, G. Je. (1987). Formirovanie gosudarstvennosti i rannefeodal’noj narodnosti u sorbov [Formation of statehood and early feudal nationality among the Sorbs]. In Litavrin, G. G. (ed.) Jetnosocial’naja struktura rannefeodal’nyh slavjanskih gosudarstv i narodnostej [Ethno-social structure of the early feudal Slavic states and nationalities]. Moskva: Nauka. p. 97 107. [In Russian].
Bachrach, D. S. (2018). Niemiecka sztuka wojenna w czasach Mieszka I. Oświęcim: Napoleon V. [In Polish].
de Simson, B. (ed.) (1909). Annales Xantenses qui dicuntur. In Annales Xantenses et Annales Vedastini. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.). p. 1 33. [In Latin].
Łowmiański, H. (1970). Początki Polski: z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e. 4. Warszawa: PWN. [In Polish].
Golberg, E. J. (2004). Ludwig der Deutsche und Mähren: Eine Studie zu karolingischen Grenzkriegen im Osten. In Hartmann, W. (ed.) Ludwig der Deutsche und seine Zeit. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. p. 67 94. [In German].
Kehr, P. (ed.) (1934). Ludowici Germanici diplomata. № 72. In MGH. Diplomata regum Germaniae ex stirpe Karolinorum. 1. Ludowici Germanici, Karlomanni, Ludowici Iunioris diplomata. Berolini: Apud Weidmannos. p. 101 102. [In Latin].
Vatseba, R.M. (2018). Ranni derzhavy druzhynnoho typu u Slovians’komu Polab’i (kinets VIII – persha polovyna IX st.): systema vlady i yii transformatsii: dys. na zdobuttia nauk. stupenia kand. ist. nauk: spets. 07.00.02 «Vsesvitnia istoriia» [The early dryht-type states in Slavic Polabya (the late 8th – first third of the 10th century): political system and its transformations: dissertation for obtaining the degree of candidate of historical sciences (Ph.D. in History) in specialty 07.00.02 “World History”]. Lviv. [In Ukrainian].
Fritze, W. (1958). Beobachtung zu Entstehung und Wesen des Lutizenbundes. Jahrbuch für die Geschichte Mittel- und Ostdeutschlands. 7. p. 1 38. [In German].
Havlík, L. (1964). Slované v anglosaské chorografii Alfréda Velikého. In Eisner, J. (ed.) Vznik a počátky Slovanů (Origines et debute des Slaves). 5. Praha: Nakladatelství Československé Аkademie Věd. p. 53 85. [In Czech].
Sweet, H. (ed.) (1883). King Alfred’s Orosius. London: N. Trübner & сo. [In Old English].
Moździoch, S. (2003). Śląsk wczesnośredniowieczny w świetle badań archeologicznych i historycznych – crambe bis cocta? In Chudziak, W. (ed.) Civitas Schinesghe cum pertinentiis. Toruń: Wydawnictwo UMK. p. 51 87. [In Polish].
Kurnatowscy, Z. i S. (2001). Rola szlaków komunikacyjnych w wykreowaniu i dalszym rozwoju wczesnopaństwowych ośrodków stołecznych. In Wilgocki, E. (ed.) Instantia est mater doctrinae. Księga jubileuszowa prof. dr hab. Władysława Filipowiaka. Szczecin: “RECTO”. p. 93 100. [In Polish].
Kastorskіj, M. (1839). Vlіjanіe Karolingskoj dinastіi na slavjanskіje plemena [The influence of the Carolingian dynasty on the Slavic tribes]. Zhurnal Ministerstva narodnogo prosveshhenija [Journal of the Ministry of Public Education]. 24. p. 16 60. [In Russian].
Waitz, G. (ed.) (1878). Annales Hildesheimenses. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.) [In Latin].
ab Oefele, E. (ed.) (1891). Annales Altahenses maiores. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.) [In Latin].
Polek, K. (1994). Państwo wielkomorawskie i jego sąsiedzi. Kraków: Wydaw. Naukowe WSP. [In Polish].
Wachowski, K. (2000). Słowiańszczyzna zachodnia. Poznań: Wydawnictwo PTPN. [In Polish].
Holtzmann, R. (ed.) (1935). Thietmari Merseburgensis episcopi chronicon. Berolini: Apud Weidmannos. (MGH. SS. rer. Germ. Nova series 9). [In Latin].
Matla, M. (2014). Czechy. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie. (Początki państw). [In Polish].
Kurze, F. (ed.) (1890). (Adalberti) Continuatio Reginonis. In Reginonis abbatis Prumiensis Chronicon cum continuatione Treverensi. Hannoverae: Impensis Bibliopolii Hahniani. (MGH. SS rer. Germ.). p. 154 179. [In Latin].