Українська тюркологія у ХХ – на початку ХХІ ст.: розвиток і основні здобутки
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Анотація
Дослідження містить аналіз процесу становлення, професійного зростання та основних здобутків тюркологічних досліджень в Україні. Визначено, що поштовхом для розвитку української тюркології стало здобуття незалежності України у 1918 р. та утворення спеціальних наукових установ (Української Академії наук, Всеукраїнської наукової асоціації сходознавства, Тюркологічної комісії), які забезпечили розвиток тюркологічних розвідок. Особлива увага до тюркологічного напряму українських науковців-сходознавців визначалася тривалими історичними зв’язками українського населення з тюркськими народами України і становленням міждержавних відносин з Турецькою Республікою та необхідністю їх подальшого розвитку. Зазначено, що у часи панування радянської влади в Україні тюркологія занепадає через масові репресії проти українських тюркологів, руйнування наукових осередків у 1930-і рр. і відсутність спеціалізованих наукових установ і шкіл у подальшому, що було пов’язано з централізацією такого роду досліджень у Москві. Сприятливі умови для відродження тюркології як самостійного наукового напряму відбувається після відновлення незалежності України, що свідчить про актуальність і практичну значущість для нашої держави таких досліджень. Розвиток і наукові результати української тюркології є вагомим внеском у розбудову гуманітарних зв’язків між українським і тюркськими народами та державами. У статті представлено характеристику основних напрямів наукової діяльності українських тюркологів, узагальнення їхнього наукового спадку та аналіз тюркологічних розвідок. Звертається увага, що сучасною парадигмою розвитку тюркологічних досліджень в Україні стає розширення сфери дослідження українсько-турецьких відносин, поглиблення вивчення степових культур, що існували на території України та їхнього впливу на українську культуру і менталітет.
Завантаження
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Посилання
Chernikov, I.F. (1991). Vseukrayins"ka naukova asociaciya skhodoznavstva (1926-1931 rr.). Ukrayins"kyj istorychnyj zhurnal, 2, pp. 31–38. [In Ukrainian].
Chernikov, I.F. (2003). Z istoriyi stanovlennya j rozvytku tyurkolohiyi v Ukrayini do seredyny 30-kh rokiv XX st. Skhidnyj svit, 4, pp. 5–25. [In Ukrainian].
Cyhankova, E.H. (2008). Skhodoznavstvo v ukrayins"kij akademiyi nauk. A.Yu.Kryms"kyj. Skhidnyj svit, 3, pp. 48–56. [In Ukrainian].
Cyhankova, E.H. (2006). Vseukrayins"ka naukova asociaciya sxodoznavstva (1926–1930) Skhidnyj svit, 1, pp. 5–20. [In Ukrainian].
Cyhankova, E.H. (2006). Vseukrayins"ka naukova asociaciya skhodoznavstva (1926–1930) Skhidnyj svit, 2, pp. 11–23. [In Ukrainian].
Cyhankova, E.H. (2005). Shlyakh do vidrodzhennya (skhodoznavstvo v Radyans"kij Ukrayini u pislyavoyenni roky). Skhidnyj svit, 4, pp. 60–71. [In Ukrainian].
Hurnyc"kyj, K.I. (1971). Kryms"kyj yak istoryk. Kyiv: Naukova dumka. [In Ukrainian].
Verkalec", M.M. (1990). A.Yu. Kryms"kyj u koli svoyikh suchasnykiv. Kyiv: Znannya. [In Ukrainian].
Matvyeyeva, L. (1996). Z biohrafiyi A. Kryms"koho (1918-1941 rr.). Skhidnyj svit, 2, pp. 8–21. [In Ukrainian].
Pricak, O. (2006). Pro Ahatanhela Kryms"koho u 120-ti rokovyny narodzhennya. Ahatanhel Kryms"kyj. Narysy zhyttya i tvorchosti. Kyiv: Vyd. dim “Stilos”, pp. 10–38. [In Ukrainian].
Cyhankova, E. (2008). Skhodoznavstvo v Ukrayins"kij Akademiyi nauk. A.Yu. Kryms"kyj. Skhidnyj svit, 3, pp. 48–56. [In Ukrainian].
Vasylyuk, O.D. (2013). Neyzvestnye raboty Ahatanhela Krymskoho po tyurkolohyy v fondakh YR NBUV. Skhidnyj svit, 4, pp. 84–92. [In Russian].
Kochubej, Yu.M. (2011). V.V. Dubrovs"kyj (1897–1966) yak skhodoznavec". Kyiv: In-t skhodoznavstva im. A.Yu. Kryms"koho NAN Ukrayiny. [In Ukrainian].
Kochubej, Yu.M., Cyhankova, E.H. (2005). Oriyental"ne mystectvoznavstvo v Ukrayini v 20–30 rr. XX st. V.M. Zummer (1885–1970). Kyiv. [In Ukrainian].
Felonyuk, A. (2010). Yevhen Zavalyns"kyj – pryzabutyj tyurkoloh (Z istoriyi ukrayins"koho skhodoznavchoho oseredku L"vova 1930-kh – pochatku 1940-kh rokiv). Ukrayins"kyj arkheohrafichnyj shhorichnyk, 15, pp. 298–323. [In Ukrainian].
Ferhad Turanly. (2019). Development of Turkic Studies in Ukraine. Journal of International Eastern European Studies/Uluslararası Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 1(1), pp. 198–214. [In English].
Matvyeyeva, L.V. (eds) (2011). Skhodoznavstvo i vizantolohiya v Ukrayini v imenakh: bibliohr. slovnyk. Kyiv: In-t skhodoznavstva im. A. Yu. Kryms"koho NANU. [In Ukrainian].
Nepomnyashhyj, A.A. (2001). Istoryya i etnohrafyya narodov Kryma: Byblyohrafyya i arkhyvy (konets XVIII – nachalo XX veka). Symferopol. [In Russian].
Nepomnyashhyj, A.A. (2003). Istorychne krymoznavstvo (kinets" XVIII – pochatok XX stolittya): Biobibliohrafichne doslidzhennya. Simferopol. [In Ukrainian].
Kryms"kyj, A. (1924). Istoriya Turechchyny z 13 malyunkamy, shho yix uzyato pobil"she iz starodrukiv XVI-XVIII vv. Zvidky pochalasya Osmans"ka derzhava, yak vona zrostala j rozvyvalasya i yak dosyahla apoheyu svoyeyi slavy i mohutnosti. Kyiv.: Drukarnya ukrayins"koyi Akademiyi Nauk. [In Ukrainian].
Kryms"kyj, A. (1926). Vstup do istoriyi Turechchyny. Vyp. 3. Yevropejs"ki dzherela XVI v. Zbirnyk Istor.-filol. viddilu VUAN, 10, pp. 81–114. [In Ukrainian].
Kryms"kyj, A. (1927). Istoriya Turechchyny ta yiyi pys"menstva. T. 2, vyp. 2. Pys"menstvo XIV-XV vv. Zbirnyk Istor.-filol. viddilu VUAN, 2(10), pp. 265–124. [In Ukrainian].
Kryms"kyj, A. (1927). Iz istoriyi turec"koho pys"menstva XIV v. (Z pryvodu vydannya turec"koho tekstu poemy “Syu""ёyl" ve Nevbe""ar” 1350— 1378 r., shho opublikuvav Y. Mordtman 1925 r.). Zapysky Istor.- filol. viddilu VUAN, 10, pp. 313–327. [In Ukrainian].
Kryms"kyj, A.E. (1930). Tyurky, yikh movy ta literatury. Les turks, leurs langues et literatures. I. Tyurks"ki movy. Vyp. II. Zbirnyk Istoryko-filolohichnoho viddilu. Vseukrayins"koyi Akademiyi nauk, 105, pp. 113–212. [In Ukrainian].
Kryms"kyj, A. (1924). Istoriya Turechchyny z 13 malyunkamy, shho yix uzyato pobil"she iz starodrukiv XVI-XVIII vv. Zvidky pochalasya Osmans"ka derzhava, yak vona zrostala j rozvyvalasya i yak dosyahla apoheyu svoyeyi slavy i mohutnosti. Kyiv: Drukarnya ukrayins"koyi Akademiyi Nauk. [In Ukrainian].
Kryms"kyj, A. (1930). Storinky z istoriyi Kryma ta kryms"kykh tatar. Studiyi z Krymu. I-IX. Zbirnyk Istoryko-filolohichnoho viddilu Vseukrayins"koyi akademiyi nauk, 89, pp. 1-17; Kryms"kyj, A. (1930). Do istoriyi teperishnikh 25% tatars"koyi lyudnosti v Krymu Studiyi z Krymy. I-IX. Zbirnyk Istoryko-filolohichnoho viddilu Vseukrayins"koyi akademiyi nauk, 89, pp. 105-106; Kryms"kyj, A. (1930). Literatura kryms"kykh tatar. Studiyi z Krymu. I-IX. Zbirnyk Istorykofilolohichnoho viddilu Vseukrayins"koyi akademiyi nauk, 89, pp. 165-191; Kryms"kyj, A. (1928). Kryms"ke khanstvo (Istorychnyj narys u zvyazku z statteyu V.V. Bartol"da “Krim” v “Enzyklopaedie des Islam”). Zapysky Istor.-filoloh. viddilu VUAN, kn. XIX, u Kyyevi, pp. 367–371. [In Ukrainian].
Krymskyj, A.E. (1938). Stranitsy iz istorii severnoho ili kavkazskoho Azerbajdzhana (klassycheskoj Albanyy). Shheky. Pamyaty akad. N.Ya.Mara (1864–1934). M.–L.: yzd-vo AN SSSR, pp. 369–384. [In Russian].
Chernikov, I.F. (1991). Vseukrayins"ka naukova asociaciya skhodoznavstva (1926–1931 rr.). Ukrayins"kyj istorychnyj zhurnal, 2, pp. 31–38. [In Ukrainian].
Velychko, L. (1929). Suchasna Turechchyna. B.m.: DVU. [In Ukrainian].
Haran, F.R. (1930). Turechchyna: heohrafichnyj narys. Kharkiv: DVU, 1930. [In Ukrainian].
Zummer, V.M. (1930). Osnovni rysy mystectva turec"kykh narodiv. Chervonyj shlyakh, 2, pp. 190–197. [In Ukrainian].
Hrunin, T. (1930). Turec"ka mova: elementarna hramatyka ta novyj al"fabet. Kharkiv–Kyiv: DVU. [In Ukrainian].
Hrunyn, T.Y. (1953). Poloveckyj yazyk po dokumentam Kamenec-Podol"skoj armyanskoj kolonyy XVI v. Akad. V.A. Hordlevskomu. K 75-letyyu. Moskva; Hrunyn, T.Y. (1967). Dokumenty na poloveckom yazyke XVI v. (Sudebnye akty Kamenec-Podol"skoj armyanskoj obshhyny). Moskva. [In Russian].
Petrun", F.Ye. (1928). Kachybej na starynnykh kartakh. ZOOE, 44, pp. 191–198; Petrun", F.Ye. (1928). Khans"ki yarlyky na ukrayins"ki zemli (Do pytannya pro tatars"ku Ukrayinu). Skhidnyj svit, 2, pp. 170–185; Petrun", F.Ye. (1928). Nove pro tatars"ku starovynu Buz"ko-Dnistryans"koho stepu. Skhidnyj svit, 6, pp. 135–171; Petrun", F.Ye. (1929). Nohajci v koloniyal"nij polityci caratu: II Ukrayins"kyj skhodoznavchyj z’yizd. Tezy dop. Kharkiv; Petrun", F.Ye. (1929). Rozshukuvannya z polya mapohrafiyi po arkhivakh i knyhoskhovyshhakh Moskvy, Leninhradu ta Simferopolya. Ukrayina, Kn. 37, pp. 163–166. [In Ukrainian].
Varneke, O.B. (1929). Do sociyal"no-ekonomichnoyi istoriyi tavrijs"kykh nohajciv. Skhidnyj svit, 3(9), pp. 137–146; Varneke, O.B. (1930). Klyasova borot"ba sered nohajciv na pochatku XIX st. Skhidnyj svit, 3(12), pp. 157–162. [In Ukrainian].
Cyhankova, E.H. (2007). Deyaki pytannya tyurkolohiyi u sxodoznavstvi Ukrayiny. Ukrayina – Turechchchyna: istoriya kul"turnykh zv’yazkiv i spivrobitnyctvo na suchasnomu etapi: tezy dopovide, pp. 20-22. [In Ukrainian].
Dmytriyenko, M.F. (1969). Zhurnal “Sxidnyj svit” (1927-1931 rr.) (Istoriohrafichnyj ohlyad). Istoriohrafichni doslidzhennya v Ukrayini,2. pp. 189–198. URL: http://resource.history.org.ua/publ/graf_1969_2_189 [In Ukrainian].
Dubrovs"kyj, V.V. (1928). Pro vyvchennya vzayemyn Ukrayiny ta Turechchyny u druhij polovyni XVII st. Skhidnyj svit, 5. pp. 172–182. [In Ukrainian].
Dubrovs"kyj, V.V. Bohdan Xmel"nyc"kyj i Turechchyna (avtoreferat). Chornomors"kyj zbirnyk. Kn. X. Majnc Kastel", 1947. Vydannya Ukrayins"koho Mors"koho instytutu ch. 47. S. 60–64.
Dubrovs"kyj V.V. (1946). Ukrayina j Krym v istorychnyx vzayemynax (Istoryko-bibliohrafichna rozvidka). Zheneva. [In Ukrainian].
Kochubej, Yu.M.(2011). V.V. Dubrovs"kyj (1897–1966) yak skhodoznavec. Kyiv: In-t skhodoznavstva im. A.Yu. Kryms"koho NAN Ukrayiny. [In Ukrainian].
Cyhankova, E.H. (2007). Deyaki pytannya tyurkolohiyi u skhodoznavstvi Ukrayiny. Ukrayina-Turechchchyna: istoriya kul"turnykh zv’yazkiv i spivrobitnyctvo na suchasnomu etapi: tezy dopovidej, pp. 20–22. [In Ukrainian].
Vas"kyv, N. (2016). Recepcyya Turcyy y tureckoj kul"tury v ukraynskoj lyterature 1920–30-kh godov. Literaturnyj proces: metodolohiya, imena, tendenciyi: Zbirnyk naukovykh prats" (filolohichni nauky), 7, pp. 67–77. [In Russian].
Velychko, L. (1930). Radyans"ko-turec"ki vzayemyny. Chervonyj shlyakh, 2, pp. 153–160. [In Ukrainian].
Stambulov, V. (1930). Uspikhy i trudnoshhi buduvannya novoyi Turechchyny: lyst z Angory. Chervonyj shlyakh, 2, pp. 138–143. [In Ukrainian].
Akchokrakly, O. (1927). Tatarskye tamhy v Krymy. Yzvestyya Krymskoho ped. yn-ta. Kn. 1. pp. 32–47; Akchokrakly, O. (1927). Staro-krymskye y otuzskye nadpysy XIII–XV vv. Yzvestyya Tavryjskoho obshhestva ystoryy, arkheolohyy y etnohrafyy, 1, pp. 5–17; Akchokrakly, O. (1928). Novoe yz ystoryy Chufutkale. Yzvestyya Tavryjskoho obshhestva ystoryy, arkheolohyy y etnohrafyy, 2, pp. 158–172; Akchokrakly, O. (1928). Korotkyj ohlyad naukovo-doslidchoyi roboty v Krymu protyahom 1927–1928 rr. Skhidnyj svit, 2, pp. 297–298; Akchokrakly, O. (1929). Naukovo-doslidcha robota po istoriyi material"noyi kul"tury u Krymu za 1928 r. Sxidnyj svit, 1/2, pp. 360–362; Akchokrakly, O. (1930). Tatars"ka poema Dzhan-Mukhamedova pro pokhid Islyam-Hireya II (III) spil"no z Bohdanom Khmel"nyc"kym na Pol"shhu 1648–49 rr. Skhidnyj svit, 3, pp. 163–170. [In Ukrainian].
Kovalevskyj, A.P. (1956). Knyha Akhmeda ybn-Fadlana o eho puteshestvyy na Volhu v 921–922 hh. Khar"kov. [In Russian].
Zdanevych, B.I. Pro vzayemyny skhidnykh slov’yan z tyurks"kymy narodamy za domonhol"s"kykh chasiv (Do pytannya pro tyurks"ki elementy v skhidnoslov’yans"kykh, zokrema v ukrayins"kij movi). Rukopys, maye 115 ark., zberihayet"sya u biblioteci Instytutu movoznavstva NANU. B.I. Zdanevych. Poperednij spysok sliv tyurks"koho pokhodzhennya, a takozh sliv inshyx koreniv, shho vidbyvayut" tyurks"ki rysy, shho uvijshly do skladu ukrayins"koyi leksyky. Rukopys 1946 r., maye 99 ark. [In Ukrainian].
Dashkevych, Ya.R. (1963). Rec. na kn.: Evlyya Cheleby. Knyha puteshestvyya, Moskva, 1961. Naukovo-informacijnyj byuleten" Arkhivnoho upravlinnya URSR, 1, pp. 83–84; Dashkevych, Ya.R. (1966). Cinne vydannya pro Khotyns"ku vijnu. Rec. na kn.: Ystoryya Khotynskoj vojny. Erevan, 1964. Arkhivy Ukrayiny, 3, pp. 93–94; Dashkevych, Ya.R. (1969). Turec"ke dyplomatychne lystuvannya ukrayins"koyu movoyu v 40-kh rr. XVI st. “Slavia”, Praha, 1, pp. 110–118; 1971. N 2. S. 246–249; Dashkevych, Ya.R. (1977). A Turkish Document in Ukrainian from the Mid-sixteenth Century: On the Origin of the Ukrainian Cossacks. Harvard Ukrainian Studies, 1(1); Dashkevych, Ya.R. (1990). Ukrayina i Turechchyna – doslidzhennya vzayemovidnosyn XV–XVIII st. Problemy ukrayins"koyi istorychnoyi mediyevistyky. Metodychni rekomendaciyi / Teoretyko-praktychni rozrobky (Kam’yanec"Podil"s"kyj, traven" 1989 r.). Kyiv, pp. 65–72. [In Ukrainian].
Chernikov, I.F. (1962). Radyans"ko-turec"ki vidnosyny v 1923-1935 rr. Kyiv: Vyd-vo AN URSR; Chernikov, I.F. (1967). Turec"ka Respublika v 50–60-ti roky XX st. Z istoriyi zovnishn"oyi polityky. Kyiv; Chernykov, Y.F. (1977). V ynteresakh myra y dobrososedstva (o sovetsko-tureckykh otnoshenyyakh v 193-1970 hh.). Kyev. [In Russian].
Hanusec", O.I. (1961). Derzhavnyj ustrij Turechchyny v period respubliky. Kyiv; Hanusec", A.Y. (1975). Vneshnepolytycheskyj kurs pravytel"stva Turcyy nakanune vtoroj myrovoj vojny. Vestnyk Kyevskoho un-ta. Mezhdunarodnye otnoshenyya y mezhdunarodnoe pravo, 1, pp. 96–107; Hanusec", A.Y. (1977). Vneshnepolytycheskyj kurs pravytel"stva Turcyy v nachal"nyj peryod vtoroj myrovoj vojny. Vestnyk Kyevskoho un-ta, Mezhdunarodnye otnoshenyya y mezhdunarodnoe pravo, 4, pp. 30–39. [In Russian].
Filipenko, D.M. (1962). Ekspansiya francuz"koho imperializmu v Turechchyni (1918–1922). Ukrayins"kyj istorychnyj zhurnal, 1, pp. 74–83; Filipenko, D.M. (1962). Krytyka fal"syfikacij istoriyi nacional"no-vyzvol"noho rukhu v Turechchyni 1919–1923 rr. Pytannya novoyi ta novitn"oyi istoriyi, 2, pp. 46–62; Filipenko, D.M. (1963). Radyans"ko-turec"ki vidnosyny (1920–1922 rr.). Ukrayins"kyj istorychnyj zhurnal, 3, pp. 77–81. [In Ukrainian].
Harkavec", A.N. (1988). Tyurkskye yazyky na Ukrayne (Razvytye struktury). Kyev; Harkavec", A.N. (1983). Zmina tradycijnoho poryadku sliv u tyurks"kykh movakh na Ukrayini. Movoznavstvo, 3, pp. 41–49. [In Ukrainian].
Ks"ondzyk, N.M. (1991). Tureckaya trudovaya ymmyhracyya v stranakh Zapadnoj Evropy (70–80 hh.). Kyev; Ks"ondzyk, N.M. (1980). Nekotorye aspekty tureckoj trudovoj myhracyy v strany “Obshheho rynka” (60–70-e hh.). Aktual"nye problemy socyal"no-ekonomycheskoho razvytyya stran Azyy y Afryky. Kyev, pp. 37–44; Ks"ondzyk, N.N. (1987). Osnovnye napravlenyya nauchno-tekhnycheskoj polytyky sovremennoj Turcyy. Nauchno-tekhnycheskaya polytyka zarubezhnykh stran. T. 3. Razvyvayushhyesya strany. Kyev, pp. 165–178; Ks"ondzyk, N.N. (2001). Kurds"ke pytannya v suchasnij Turechchyni. Doslidzhennya svitovoyi polityky, 14, pp. 96–105; Ks"ondzyk, N.N. (2004). Turechchyna v konteksti osnovnyx spryamuvan" vnutrishn"oyi i mizhnarodnoyi diyal"nosti. Doslidzhennya svitovoyi polityky, 28, pp. 95–113. [In Ukrainian].
Chernikov, I.F. (2005). Do rozrobky temy pro vidrodzhennya tyurkolohiyi v Ukrayini pislya 30-kh rokiv XX st. Skhidnyj svit, 4, pp. 72-96. [In Ukrainian].
Halenko, O.I. (2005). Politychnyj aspekt etnonacional"noho rozvytku Krymu: nacional"nyj komunizm. Krym v etnopolitychnomu vymiri. Kyiv, pp. 170–213; Halenko, O.I. (2001). Dyplomatiya Kryms"koho Khanatu (seredyna XV s. – 1783). Narysy z istoriyi dyplomatiyi Ukrayiny. Kyiv, pp. 208–263; Halenko, O.I. (2000). Pro dilovodni pereklady z osmans"ko-turec"koyi movy dokumentiv Arkhivu Kosha Novoyi Zaporoz"koyi Sichi ta problemy yikhn"oho arkheohrafichnoho opracyuvannya. Arkhiv Kosha Novoyi Sichi Vijs"ka Zaporoz"koho: Korpus dokumentiv, 1734–1775. T. 2. Kyiv, pp. 23–31; Halenko, O.I. (1999). Toward the character of the policy of the Ottoman Empire in the Northern Black Sea region after the Treaty of Belgrade (1739). The Ottoman Empire in the XVIII century. Roma, pp. 117–128; Halenko, O.I. (2004). Wine Production, marketing and consumption in the Ottoman Crimea, 1520–1542. Journal of Economic and Social History of the Orient, (47)4, pp. 507–547.
Serhijchuk, B., Serhijchuk, V. (2011). Na mezhi dvokh svitiv. Ukrayins"ko-turec"ki vidnosyny v seredyni XVI- na pochatku XXI st.. Kyiv: PP Serhijchuk M.I.; Serhijchuk, V. (2004). Istorychni tradyciyi porozuminnya mizh ukrayins"kym i turec"kym narodamy. Ukrayina – Turechchyna: mynule, suchasne ta majbutnye: zbirnyk naukovykh prats. Kyiv: Deneb, pp. 80–90. [In Ukrainian].
Halenko, O.I. (2007). Zabuta skarbnycya kul"tury turec"kykh narodiv. Ukrayina – Turechchyna: istoriya kul"turnykh zv'yazkiv i spivrobitnyctvo na suchasnomu etapi. Vseukrayins"ka naukova konferenciya: tezy dopovidej. Kyiv, pp 4–5. [In Ukrainian].
Shherbatyuk, O. (2004). Turec"ka tema u spryamuvannyakh kul"turnoyi vzayemodiyi rann"omodernoyi Ukrayiny zi svitom. Ukrayina – Turechchyna: mynule, suchasne, majbutnye: zbirnyk naukovykh prac". Kyiv: “Deneb”, pp. 466–478. [In Ukrainian].
Khalymonenko, H. (2015). Instytut kozactva: tyurks"koho j ukrayins"koho. Ukrayina – Turechchyna: istoriya, polityka, ekonomika, pravo, dyplomatiya, kul"tura. Kyiv: Ukr. pys"mennyk, pp. 38–49. [In Ukrainian].
Halenko, O. (2011). Pro stepovi dzherela ukrayins"koyi ta turec"koyi kul"tur. Ukrayina-Turechchyna: istoriya kul"turnykh zv’yazkiv ta spivrobitnyctvo na suchasnomu etapi: zb. nauk. Pr. Kyiv: Vydavnycho-polihrafichnyj centr “Kyyivs"kyj universytet”, pp. 236–257. [In Ukrainian].
Kochubej, Yu. (1993). Ukrayins"ko-turec"ko-kryms"ki vidnosyny u tvorakh ukrayins"kykh pys"mennykiv (Do problemy literaturnykh stereotypiv). Skhidnyj svit, 1, pp. 102–107. [In Ukrainian].
Yakubovych, M. (2016). Islam v Ukrayini: istoriya i suchasnist. Vinnycya: TOV “Nilan-LTD”. [In Ukrainian].
Turanly, F.G. (2001). Osmans"kyj dokument pro dyplomatychnu diyal"nist" het"mana Petra Doroshenka. Ukrayins"kyj arkheohrafichnyj shhorichnyk, 5−6, pp. 334−340; Turanly, F.G. (2005). Kozac"kyj chynnyk u zovnishnij polityci Vysokoyi porty: vstanovlennya ukrayins"ko-kryms"koho soyuzu seredyny XVII st., joho znachennya ta naslidky. Skhidnyj svit, 4, pp. 53–59; Turanly, F.G. (2010). Tyurks"ki dzherela do istoriyi Ukrayiny. Kyiv: Vydavnyctvo Instytutu ukrayins"koyi arkheohrafiyi ta dzhereloznavstva im. M.S. Hrushevs"koho NAN Ukrayiny; Turanly, F.G. (2016). Vidomosti z osmans"ko-turec"kykh pysemnykh dzherel pro Ukrayinu seredyny XVII stolittya. XX Skhodoznavchi chytannya A. Kryms"koho do 145-richchya A. Yu. Kryms"koho ta 25-yi richnyci Instytutu skhodoznavstva im. A. Yu. Kryms"koho NAN Ukrayiny: tezy dopovidej mizhnarodnoyi naukovoyi konferenciyi. Kyiv, pp. 20‒21. [In Ukrainian].
Turanly, F.G. (2000). Litopysni tvory M. Sena’yi ta H. Sultana yak istorychni dzherela. Kyiv. [In Ukrainian].
Mkhytaryan, N.I. (2006). Stratehichni oriyentyry vzayemovidnosyn Ukrayiny z Turechchynoyu. Ukrayina: stratehichni priorytety. Analitychni otsinky: monohrafiya. Kyiv: NISD, pp. 536–541; Mkhytaryan, N.I. (2011). Ukrayins"ko-turec"ki vidnosyny (suchasnyj stan). Skhidnyj svit, 1, pp. 74–77; Mkhytaryan, N.I. (2013). Zovnishn"opolitychnyj kurs suchasnoyi Turec"koyi Respubliky. Aktual"ni problemy mizhnarodnykh vidnosyn: Zb. nauk. prac", I. (112), pp. 160–170. [In Ukrainian].
Volovych, O.O., Vorotnyuk, M.O., Haber, Ye.V. (2011). Turechchyna u suchasnomu sviti: poshuk novoyi identychnosti: zbirnyk statej ta analitychnyx materialiv. Odesa: Feniks. [In Ukrainian].
Vorotnyuk, M. (2016). Audyt zovnishn"oyi polityky: Ukrayina-Turechchyna. Dyskusijna zapyska. Kyiv.: Instytut svitovoyi polityky. [In Ukrainian].
Achkinazi, I.V. (1995). Krymchac"ka mova. Istoriohrafiya ta dzherela. Do postanovky problemy. Skhidnyj svit, 1; Achkynazy, Y.V. (2005). Krymchaky. Kratkyj ocherk etnycheskoj ystoryy. Kъrymchakhlar. Kul"turnoe naslednye krymchakov. Sf., 1, pp. 7–19. [In Russian].
Mavrina, O.S. (2004). Do problemy doslidzhennya istoriyi Kryms"koho khanatu kincya XV−XVI st. (za materialamy Harvard Ukrainian Studies). Skhidnyj svit, 1, pp. 86−92; Mavrina, O.S. (2006). Vid ulusu Zolotoyi Ordy do Kryms"koho khanstva: osoblyvosti politychnoyi evolyuciyi. Skhodoznavstvo, 33−34, pp. 108−119; Mavrina, O.S. (2008). Sel"dzhuky v Krymu (do pytannya pro dostovirnist" svidchen" musul"mans"kykh avtoriv). Skhidnyj svi, 2, pp. 98–103. [In Ukrainian].
Yakubovych, M.M. (2016). Filosofs"ka dumka Kryms"koho khanstva: monohrafiya. Kyiv.: Komora; Yakubovych, M. (2016). Islam v Ukrayini: istoriya i suchasnist". Vinnycya: TOV “Nilan-LTD”. [In Ukrainian].
Ukrayina: proekty ta zakhody. (2015). TIKA. Turec"ke ahentstvo zi spivrobitnyctva ta koordynaciyi 1997-2015. [Online]. Avaliable from: https://www.tika.gov.tr/upload/2015/Prestij%20Eserler/Ukrayna-kitapcik.pdf [In Ukrainian].